Cement staje się aktywny dopiero po wymieszaniu z wodą, a zatem w postaci, którą nazywa się zaczynem cementowym. W takiej też postaci cement występuje zawsze w mieszance betonowej do chwili rozpoczęcia twardnienia. Można dlatego, a nawet trzeba traktować zaczyn jako jeden ze składników mieszanki betonowej i z kolei betonu, w którym jest on już stwardniały i może być określony pojęciem „kamienia cementowego”. Od ilości zaczynu zależy konsystencja mieszanki betonowej. Większa ilość zaczynu powoduje grubsze otulenie ziaren kruszywa i tym samym łatwiejsze ich przemieszczanie się względem siebie podczas mieszania i zagęszczania. Zaczyn w postaci zawiesiny wiąże w mieszance betonowej i zmienia mieszankę w beton. Wszystkie właściwości techniczne betonu przy założonym stosie kruszywa i rodzaju cementu zależeć będą wyłącznie od właściwości technicznych zaczynu, w tym szczepności z kruszywem. Rozważając zatem właściwości betonu zawsze odnieść się trzeba będzie do właściwości zaczynu i oddzielnie do właściwości zastosowanego kruszywa. Dlatego nic jest obojętne z jakiego cementu powinien być wykonany zaczyn. W każdym razie wpływ, jaki wywrze rodzaj cementu na zaczyn, powtórzy się analogicznie i w betonie, choć w zmienionej skali, bo też i zaczynu na ogólną objętość betonu jest mało. Ilość zaczynu w betonie waha się w granicach od 25 do 35% objętości, tj. w granicach około 250 do 350 dm³ zaczynu na 1 m³ betonu.