Beton – Rys historyczny cz.1

Beton jako materiał wykonywany z piasku, materiału wiążącego (spoiwa) oraz wody był znany już w starożytności. Jednak dopiero wynalezienie cementu portlandzkiego i zastosowanie go jako spoiwa miało podstawowe znaczenie w rozwoju i udoskonaleniu rozwiązań w dziedzinie konstrukcji z betonu. Patent na produkt nazwany cementem portlandzkim (od nazwy angielskiej miejscowości Portland) uzyskał w I824 r. Anglik Józef Aspdin. Wcześniej (w 1813 r.) Vicat we Francji oraz (w 1822 r.) J. Frost w Anglii uzyskali cement w wyniku prażenia mieszaniny wapienia i gliny. Jednak dopiero w 1845 r. Izaak Karol Johnson, korzystając również ze wcześniejszych doświadczeń innych badaczy, opracował właściwe proporcje mieszaniny gliny oraz wapienia i ustalił korzystną temperaturę jej prażenia, stając się właściwym twórcą cementu portlandzkiego.
Pierwsza wytwórnia cementu portlandzkiego powstała w Anglii w 1825 r. W roku 1855 została wybudowana — jako trzecia na kontynencie europejskim — cementownia w Szczecinie, a w latach 1856— 1857 — cementowania w Grodźcu koło Będzina (już w 1858 r. wyprodukowano w niej 490 t cementu). W 1890 r. rozpoczęto produkcję cementu w USA.
Początki stosowania betonu zbrojonego sięgają połowy XIX w. i są związane szczególnie z osiągnięciami Francuskimi. W 1854 r. Francuz B. Lamboi zbudował łódź o konstrukcji składającej się z siatki drucianej, pokrytej obustronnie zaprawą cementową. W latach 1867-1883 Francuz J.Monier, z zawodu ogrodnik, uzyskał patenty na konstrukcje żelbetowe: donice do kwiatów, płytę, most, schody, podkład kolejowy itp., a w 1875 r. zbudowano we Francji według jego patentu pierwszy w świecie most żelbetowy (o rozpiętości 16 m i szerokości 4 m).
Duże znaczenie miało zastosowanie przez francuskiego inżyniera F, Hennebique’a w 1892 r. monolitycznego przekrycia płytowo-żebrowego, opartego na słupach oraz wielu innych konstrukcji żelbetowych.
Zakres zastosowań żelbetu rozszerzył się na początku XX w. Wykonywano już wówczas żelbetowe mosty, stropy bezżebrowe, zbiorniki, silosy, budynki szkieletowe itp.
W Polsce rozwój konstrukcji żelbetowych nastąpił pod koniec XIX i na początku XX w. Pierwszy most żelbetowy na ziemiach polskich wykonała firma wiedeńska w 1891 r. przez rzekę Rudawę w Krakowie. Był to most łukowy o rozpiętości 17,5 m. Konstrukcja ta dziś już nie istnieje. Zachowała się natomiast łukowa kładka dla pieszych, o rozpiętości 11,05 m, zbudowana w 1894 r. na terenie Politechniki Lwowskiej według projektu prof. Maksymiliana Thulliego. Również w 1894 r. wzniesiono — eksploatowany do dziś po kapitalnym remoncie w 1994 r — żelbetowy jednoprzęsłowy most łukowy (sklepienie w postaci łuku bezprzegubowego) o rozpiętości 26,6 m (w świetle) na drodze Durlity-Myślice nad Kanałem Elbląskim. Do pierwszych większych budowli zalicza się wiadukt przy moście im. księcia J. Poniatowskiego w Warszawie, którego budowę ukończono w 1913 r. Dolne części Filarów tego wiaduktu wykonano z betonu, przęsła lukowe z żelbetu, a pomost ze stali. Wiadukt ten jest — po przebudowie — eksploatowany do dziś. W 1913 r. wzniesiono we Wrocławiu halę przekrytą żelbetową kopulą żebrową o największej wówczas w świecie średnicy, wynoszącej 65 m.