Skurcz wewnętrzny
W zasadniczej swej wielkości jest wywołany zjawiskiem kontrakcji, prowadzącym do pomniejszenia objętości absolutnej zaczynu cementowego.
W wytwarzających się pustkach po związanej chemicznie wodzie pozostaje woda w postaci błonek wywołujących sity przyciągające cząstki żelu. a zatem i jego kurczenie się. W następstwie tego może zachodzić dodatkowe zmniejszenie ogólnej objętości zaczynu.
Jeśli zaczyn jest dostatecznie plastyczny, to nie nastąpi skurcz liniowy, a jedynie co najwyżej osiadanie masy. Przy zaczynach sztywnych (dość suchych) mogą natomiast wystąpić nie tylko skrócenia, ale i pęknięcia. Zmniejszenie się ogólnej objętości masy wywołanej skurczem wewnętrznym wynosi około 30% wielkości skurczu wewnętrznego i określa się go pojęciem skurczu plastycznego. Skurcz wewnętrzny (kontrakcyjny) zależy bezpośrednio od stosunku ilości wody do cementu, co obrazują wykresy na rysunku i trwa przez cały okres hydratacji.
Skurcz kontrakcyjny równa się 25% objętości chemicznie związanej wody przez cement Taka masa żelowa ma podwyższoną gęstość właściwą do ~2,44 g/cm³ wobec gęstości wyjściowej zaczynu równej ok. 2,2 g/cm³.